Projectgebied Ikalaasa
Ikalaasa is een kleine plaatsje gelegen tussen de Kibauni heuvels en Athi-river. Het is gelegen in Ukambani, een gebied in het zuidoosten van Kenya. Ukambani is een zogenaamd aride gebied, korte regenperiodes worden afgewisseld met langdurige droogtes. Veel bewoners in Ikalaasa en omgeving zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van landbouw activiteiten. Door vaker optredende droogte wordt dit steeds moeilijker.
In de omgeving van Ikalaasa zijn alleen seizoensriviertjes te vinden. Hierin stroomt tijdens het regenseizoen water. Maar daarna is het water weg en kan niet worden benut. Door het bouwen van betonnen stuwdammen wordt dit water vastgehouden en kan het gebruikt worden als drinkwater voor de bewoners en hun vee. Daarnaast biedt het hen kansen om verschillende gewassen te gaan verbouwen door middel van irrigatie. Hiermee kunnen ze hun voedselzekerheid en inkomen verbeteren.
Deelgebieden:
In de periode 2015 – 2019 zijn tijdens verschillende projecten 9 dammen gebouwd in twee deelgebieden. De bouw wordt uitgevoerd door bewoners die bij NACODEV, onze lokale partner, hiervoor een aanvraag hebben ingediend. Zij zijn officieel geregistreerd als een ‘self-help groep’.
De 9 dammen zijn gelegen langs de volgende seizoensriviertjes:
- Kyambuli – in samenwerking met Kakya Self Help Group & Kisayani S.H.G.
- Kyambindi – in samenwerking met Kyambindi Self Help Group
Projectgebied Ikalaasa
Behaalde resultaten
De projecten rond Kyambuli en Kyambindi hebben de volgende resultaten opgeleverd:
- 9 stuwdammen gebouwd in seizoensriviertjes voor opvang van water
- 2 waterputten met handpompen geïnstalleerd voor schoon drinkwater
- 132 mensen getraind in waterbeheer, milieu en nieuwe landbouwmethodes
- 3 demo-tuinen aangelegd met elk een netkas en drip voor praktische training
- 25 boeren geholpen kleine tuinbouwbedrijfjes op te zetten
- Oeverbeschermingszones gecreeerd en bomen geplant om erosie tegen te gaan
Uitgevoerde activiteiten
Onderstaand gedeelte geeft een beschrijving en een foto impressie van de verschillende activiteiten die zijn uitgevoerd.
Project voorbereiding
Self-Help Groepen
De leden van de self-help groepen helpen mee om de beste locaties te zoeken voor de bouw van de dammen (foto 1).
Een landmeter meet vervolgens de dammen in om te bepalen hoe hoog ze worden en tot hoever de bedding onderwater wordt gezet (2). De resultaten worden in een technisch rapport opgeschreven. Dit rapport is nodig om later een vergunning aan te vragen.
Vergunning
Naast een technisch rapport is ook een milieu-effecten rapportage nodig (MER) om een bouwvergunning voor de dam te krijgen.
Bij de inventarisatie van effecten wordt de lokale bevolking betrokken (zie foto). Hierbij krijgen ze ook uitleg hoe zij het milieu kunnen beschermen, onder andere door het gebruik van pesticide te vermijden nabij de waterdammen.
Bouw waterdammen
Verzamelen materialen
Een groot deel van de materialen voor de bouw van de dammen wordt door de projectdeelnemers zelf bij elkaar gebracht. Grote stenen worden uitgehakt (foto 1) om onder andere de fundering te leggen (2).
Ook zand, dat meestal uit de rivierbedding wordt gehaald, en gravel is nodig om het cement te mixen (3). Op de fundering wordt een houten mal geplaatst, die gevuld wordt met staal, stenen en cement (4). Dit resulteert in een dam die staat als een huis!
Community work
De meeste werk wordt door de leden van de self-help groep uitgevoerd. Zij doen dit onder begeleiding van een ervaren bouwer, ingehuurd door NACODEV. Een medewerker van de plaatselijke overheid houdt toezicht of de dam volgens de voorschriften wordt gebouwd.
Dammen stromen vol
Na de eerste regens stromen de dammen vol (zie foto’s). Nadat ze vol zijn zullen ze overstromen zodat ook benedenstrooms water aanwezig is.
Tijdens het regenseizoen zakt een deel van het water in de dam naar het grondwater. In de loop van de jaren zal het grondwater steeds verder aangevuld worden en het grondwaterniveau stijgen. Hierdoor zal er steeds meer en langer water aanwezig zijn.
Watergebruik
Het water in de dammen wordt voor meerdere doeleinden gebruikt: voor huishoudelijk gebruik, om vee te drinken te geven en om op een kleinschalige manier groentes te irrigeren.
Door waterputten te maken kan het water schoon uit de ondergrond gewonnen worden en is dan ook te gebruiken als drinkwater.
Graven waterputten
Verzanding
De dammen in dit gebied lopen voor een deel vol met zand. Dit is niet erg. Ongeveer een derde van het zand bestaat uit open ruimte. Het water gaat in deze ruimte tussen de zandkorrels zitten. Hoewel er zo minder water wordt vastgehouden zal het minder snel verdampen dan bij open water. Daarnaast blijft het water schoner en kunnen muskieten, die malaria veroorzaken, geen eitjes in het water leggen.
Door ondiepe gaten te graven kan het water gewonnen worden (zie foto).
Waterputten graven
De dammen in de seizoensriviertjes zorgen ervoor dat water de tijd krijgt naar het grondwater te zakken. Door diepe putten op de oevers te graven kan dit water gewonnen worden. Doordat het water door het zand in de bedding wordt gefilterd is het water schoon en bruikbaar als drinkwater.
Installeren handpompen
Op een aantal plaatsen zijn handpompen op de putten geinstalleerd. Hier kan eenvoudig drinkwater gewonnen worden (zie foto).
Trainingen & demo-tuinen
Trainingen
Alle groepen krijgen 6 dagen training (verdeeld over meerdere weken) op het gebied van waterbeheer, verbeterde landbouwmethodes en bescherming van de leefomgeving/milieu. De trainingen worden deels gegeven door experts van bv onderzoeksinstituten (zie foto 1).
De deelnemers krijgen ook praktische lessen, bv met betrekking tot het installeren van een druppel-irrigatie systeem (2).
Demo-tuinen
Voor elke groep is een demo-tuin aangelegd. Deze bestaat onder andere uit een netkas. Deze kas beschermt de groentes tegen plagen en ziektes, terwijl regenwater gewoon doorgelaten wordt.
In de demo-tuinen leren de deelnemers verschillende technieken om groentes te verbouwen, zoals het prunen en opbinden van tomatenplanten om de oogst te vergroten (zie foto).
Leren van modelboeren
De projectdeelnemers gaan ook een dag op pad om andere boeren te bezoeken die al een succesvol tuinbouwbedrijfje hebben opgezet (foto 1). Zo gaan ze bijvoorbeeld naar het Kinyongo riviertje nabij Ngangani waar sinds 2000 dammen zijn gebouwd (zie foto 2) en verschillende boeren groentes verbouwen.
Opzetten tuinbouwbedrijfjes
Inkomsten genereren
Het doel van het beschikbaar maken van water en alle trainingen is om boeren de mogelijkheid te geven hun eigen tuinbouwbedrijfje op te zetten. Hiermee kunnen ze hun eigen voedselzekerheid vergroten en inkomsten genereren. Het opzetten van een tuinbouwbedrijfje doen ze zelf en is op vrijwillige basis.
Groentes verbouwen
Tot 2019 zijn 25 boeren gestart met een tuinbouwbedrijfje. De een groter dan de ander. De foto’s hiernaast geven hiervan een impressie.
Drinkwater vee
Het water wordt ook voor andere activiteiten gebruikt om inkomsten mee te genereren. Verschillende boeren houden melkkoeien en gebruiken het water uit de dammen om het vee te drinken te geven (zie foto).
Water wordt ook gebruikt om stenen te maken. Met water en klei worden de stenen gevormd en later gebakken in een oven. De stenen zijn nodig om op een goedkope manier huizen en schuren te bouwen.
Bestrijden van erosie
Beschermen oevers en landbouwgronden
Een belangrijk onderdeel van het project is het beschermen van de oevers en landbouwgronden rondom de dammen tegen erosie. Tijdens het regenseizoen kunnen door zware regenval sterke waterstromen door de seizoensriviertjes razen. Vooral na een langdurige droogte kan de grond het water niet goed opnemen zodat veel water afstroomt. Daarom worden oeverbeschermingszones aangelegd (zie foto’s).
Ook worden boeren gestimuleerd terrassen te graven op hun land, zodat vruchtbare grond niet wegspoelt.
